Islomda Ibadat
Ibadat; “itaat qilish, bosh egish, qullik qilish, kamtarlik ko’rsatish, ilohni tan olish” ma’nosini anglatadi. Diniy atama sifatida esa; “Amal va niyatga bog’liq ravishda qilinadigan va Allohga hurmat va yaqinlikni ifodalovchi bilinarli itoat” deb ta’riflanadi. Allohga ibodat qilish; itoat etish va hurmat ko’rsatishning eng yuqori darajasidir. Qur’onda insonlar Allohga ibodat qilish uchun yaratilganlari (Zariyat, 51/56), barcha payg’ambarlar insonlarni Allohga ibodat qilishga chaqirganlari (al-Baqara, 2/83) aytilgan.
Qur’onda ibodat tushunchasi; tawhid (an-Nisa, 4/36), itoat (al-Baqara, 2/172), du’a (al-Mu’min, 40/60), bosh egish (al-Fotiha, 1/5), imon va solih amallar (an-Nisa, 4/172-173), Allohni tasbih va sajda qilish (al-A’raf, 7/206), Allohni bilish va tanish (az-Zariyat, 51/56) kabi ma’nolarda ishlatilgan. Bu ma’nolardan kelib chiqib, ibodat, keng ma’noda Islomning buyruqlari va ta’qiqlarini inobatga olish va Allohning hududlarini himoya qilishni ifodalaydi.
Bir xatti-harakatning ibodat bo’lishi uchun; shaxsda imon, niyat va ixlos bo’lishi kerak. Ibadat Alloh roziligi uchun qilinishi va Islomga muvofiq bo’lishi zarur.
Amaliy jihatdan keng ma’noda ibodatlar to’rtta qismga bo’linadi:
a) Iman, ixlos, niyat, tafakkur, ma’rifat, sabr, taqvo kabi qalbiy ibodatlar.
b) Namoz, ro’za, til bilan zikr va du’a, ona-bobolarga yaxshilik, insonlarga yaxshi munosabat va silay rahim kabi badan bilan qilinadigan ibodatlar.
c) Zakat, sadaqa, yaqinlarga va kambag’allarni yordam, Alloh yo’lida infok qilish kabi mol va boylik bilan qilinadigan ibodatlar.
d) Hajga borish, jihod qilish kabi ham mol, ham badan bilan qilinadigan ibodatlar.
