Islomda Payg‘ambar
Bütün kainatın yaratıcısı, sahibi va hâkimi bo‘lgan Cenob-i Xak, sonsiz olamning dunyo deb atalg‘an va ichida yashashda bo‘lganimiz bu qismini insonga vazifador qilib qo‘ydi. Uningga bilish, fikr yuritish va tushunish kuchi, yaxshilik va yomonlikni ajratish qobiliyati, tanlash va iradəsini ishlatish qobiliyati berdi. Tasarruf huquqlarini bag‘ishladi. Qisqasi, unga erkinlik berdi va yer yuziga halifasi sifatida yubordi.
Dunyoda asosiy ma’noda insonning erkin ravishda tanlashi mumkin bo‘lgan haqiqat va botil bo‘lgan ikkita tomon mavjud. Haqiqat tomoni Allohning yo‘lini, botil esa Shaytonning yo‘lini anglatadi. Alloh-u Teala insonning to‘g‘ri yo‘lni topishi uchun insonlarga yo‘l ko‘rsatuvchi ilohiy xabarlar va bu xabarlarni ularga yetkazib, bir vaqtning o‘zida yashab, ko‘rsatib beradigan o‘z ichlaridan tanlagan payg‘ambarlarni yuborgan. Inson agar haqiqat yo‘lini tanlasa, dunyoda tinchlik va xotirjamlikka erishadi va abadiy hayot bo‘lgan oxiratda jannat degan abadiy huzur va baxtga erishadi. Ammo boshqa yo‘l bo‘lgan Shaytonning yo‘lini tanlasa, ham dunyoda qiyinchiliklar ichida qoladi, ham oxiratda jahannam degan abadiy noxushlik va baxtsizlik bilan jazolanishi kerak bo‘ladi. Insonning o‘ziga berilgan bu tanlovni Allohdan tomonga ishlatishiga Islom deyiladi.
Kainatning Hokimi, aynan shu ta’lim bilan inson o‘g‘lini dunyoga joylashtirdi. Insonlarning birinchisiga (Hazrat Adam va Havvoga) yer yuzida qanday yashashlari kerakligi haqida ba’zi buyruqlar berdi. Bu birinchi odamlar jaholat va bilimsizlikning qorong‘iligida dunyoga kelmagan edilar. Aksincha, ular bilimdon bo‘lib dunyoga yuborilgan edilar. Ular ba’zi haqiqatlarni bilishardi. Hayotning ba’zi qoidalarini o‘rgangan edilar. Hayot tarzi, Allohga itoat qilish, ya’ni Islom edi. Ular farzandlariga ham “muslim” (musulmon), ya’ni Allohga itoat qilish buyrug‘ini bergan edilar.
Islom in’omi har davrda insonga faqat ikki manbadan kelgan. Birinchisi, Allohning kalomi, ikkinchisi esa Allohning payg‘ambarlaridir (Allohning salomi ularga bo‘lsin). O‘sha payg‘ambarlar, Alloh-u Teala tomonidan nafaqat kalomini tarqatish, buyrug‘larini yetkazish va tushuntirish bilan, balki ularni qanday amalga oshirishni va boshqalarga qanday namunaviy bo‘lishni ko‘rsatish uchun ham yuborilgan edilar. Alloh-u Teala tomonidan yer yuziga yuborilgan birinchi Payg‘ambar Hazrat Adam, so‘nggi Payg‘ambar esa Hazrat Muhammaddir.
Qur’on- Karimda ismi zikr etilgan payg‘ambarlar shundaydir:
- Hazrat Adam (a.s)
- Hazrat Idris (a.s)
- Hazrat Nuh (a.s)
- Hazrat Hud (a.s)
- Hazrat Salih (a.s)
- Hazrat Ibrohim (a.s)
- Hazrat Ismoil (a.s)
- Hazrat Lut (a.s)
- Hazrat Ishoq (a.s)
- Hazrat Ya’qub (a.s)
- Hazrat Yusuf (a.s)
- Hazrat Ayub (a.s)
- Hazrat Shuaib (a.s)
- Hazrat Musa (a.s)
- Hazrat Harun (a.s)
- Hazrat Dovud (a.s)
- Hazrat Sulaymon (a.s)
- Hazrat Zulqifl (a.s)
- Hazrat Ilyos (a.s)
- Hazrat Elyesa (a.s)
- Hazrat Yunus (a.s)
- Hazrat Zekeriya (a.s)
- Hazrat Yahya (a.s)
- Hazrat Isa (a.s)
- Hazrat Muhammad (s.a.v)
Bularning tashqarisida Hazrat Uzayr, Hazrat Lukmon va Hazrat Zulqarnayn ismli shaxslar ham zikr etilgan, ammo ularning payg‘ambar bo‘lganligi to‘g‘risida aniq ma’lumot yo‘q.
Payg‘ambarlar, shuningdek, Qur’onning belgilangan maqsadlariga erishish uchun, shaxslar va jamiyatni nazorat qilish, inson hayotining kamchiliklarini tuzatish bo‘yicha ham mas’uldirlar. Bu ikki unsur, et va tirnoq kabi bir-biriga shunday bog‘langanki, ularni bir-biridan ajratish, na diniy haqiqatni tushunishga, na to‘g‘ri yo‘lni topishga yordam beradi. Agar Qur’onni Allohning Rasulidan ajratgan bo‘lsangiz, biror joyga bora olmaysiz.
Qadimgi davrlar kabi, bugungi kunda ham inson, Islom in’omiga avvaldan berilgan shu ikki manbadan yetib borishi mumkin. Birinchisi, Allohning kalomi, ya’ni endi faqat Qur’on- Karim shaklida topilishi mumkin, ikkinchisi, Siret-i Nabavi, ya’ni endi faqat Hazrat Muhammad (s.a.v.) ning hayoti va hadislarida yashiringan.
Hozirgi kunda ham, inson, Islomni faqat Qur’on- Karimni, Hazrat Muhammadni va Hazrat Muhammadni Qur’on- Karim orqali anglab, idrok etishi mumkin. Har ikkisini bir-birining yordamida tushunib bo‘lgan kishi, Islomni ham tushunishga muvaffaq bo‘ladi. Aks holda, na din tushuniladi, na to‘g‘ri yo‘l topiladi.
Qur’on- Karim va Hazrat Muhammad (s.a.v.) ning vazifalari bir xil bo‘lib, bir xil maqsadni ko‘zlaydi, shuning uchun ularni haqiqatan tushunishimiz, faqat o‘sha vazifa va maqsadni anglash darajamizga bog‘liqdir. Bu haqiqat unutilsa, Qur’on- Karim faqat so‘zlar yig‘indisi, siret-i Nabaviy esa faqat bir hayot tarixi va voqealar zanjiridan iborat bo‘lib qoladi.
Manba: Mevdudi, Tarix Boyicha Tavhid Kurashi va Hazrat Payg‘ambarning Hayoti
