Xhihadi
Fjala xhihad vjen nga rrënja arabe “jhd”, që në kuptimin gjuhësor do të thotë: të përpiqesh, të luftosh, të bësh maksimumin. Në terminologjinë islame, xhihadi nënkupton përpjekjen dhe luftën — si fizike, ashtu edhe shpirtërore — kundër të keqes, përballë armikut të jashtëm, vetes (nefsit), djallit (shejtanit), si dhe padrejtësive shoqërore si fitnet, tirania, mëkatet dhe imoraliteti. Pra, xhihadi përfshin si luftën e madhe (shpirtërore) ashtu edhe luftën e vogël (fizike).
Siç kuptohet nga përkufizimi, xhihadi nuk është vetëm beteja me armikun, por edhe përpjekja e pandalshme e njeriut kundër vetes dhe mashtrimeve të shejtanit, për të qenë njeri i vërtetë. Nëse njeriu nuk fiton këtë betejë të brendshme, atëherë edhe lufta në fushën e betejës rrezikon të humbasë qëllimin e saj. Ajo mund të shndërrohet në luftë për lavdi, famë apo pasuri, dhe kështu të humbasë vlerën e saj para Allahut. Në këtë rast, xhihadi nuk është më për të mbrojtur jetën dhe dinjitetin, por bëhet mjet për të marrë jetë dhe për të fituar plaçkë.
Historia e luftës është po aq e vjetër sa vetë njerëzimi. Por në Islam, qëllimi dhe parimet e luftës janë krejtësisht të ndryshme nga fetë apo ideologjitë e tjera. Islami nuk bën luftë për të shtypur, për të fituar pasuri, për të pushtuar territore, për hakmarrje apo për të nënshtruar të tjerët. Qëllimi i luftës në Islam është vendosja e drejtësisë.
Fjalët që Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) ia tha Aliut gjatë betejës së Tebukut, janë shembull i qartë i qëllimit të xhihadit islam:
“O Ali! Tregoji hebrenjve që po lufton të drejtat e tyre. Nëse njëri prej tyre udhëzohet përmes teje, kjo është më e mirë për ty se të zotërosh deve të kuqe (pasuri të mëdha).”
Xhihadi si mjet i fundit, jo qëllim
Islami e sheh luftën si zgjidhje të fundit, që përdoret vetëm për të krijuar një shoqëri ku njeriu mund të jetojë me dinjitet. Profeti e përshkroi këtë vizion tek Adij ibn Hatem:
“Do të vijë një kohë kur një grua do të udhëtojë vetëm nga Meka në Kadisije pa iu frikësuar askujt.”
Në kohën e tij, kjo ishte një ëndërr e paarritshme. Por Profeti ia kushtoi jetën realizimit të saj. Çdo përpjekje që bëhet për të ndërtuar një shoqëri të drejtë e të sigurt, hyn në kuptimin e xhihadit dhe fiton vlerë nëse bëhet me sinqeritet dhe për Allahun. Për besimtarin, jeta është besim dhe xhihad.
Xhihadi në Kur’an
Kur’ani e përshkruan xhihadin me shprehjen “luftë në rrugën e Allahut” (fî sebîlillâh). Kjo do të thotë se çdo luftë që nuk bëhet për Allahun, nuk është xhihad i vërtetë. Islami urdhëron myslimanët që të sillen mirë dhe me drejtësi me jobesimtarët që nuk i luftojnë, dhe thekson se mosbesimi vetë nuk është arsye për luftë:
“Për sa i përket atyre jobesimtarëve që nuk ju kanë luftuar për shkak të fesë dhe nuk ju kanë dëbuar nga shtëpitë tuaja, Allahu nuk ju ndalon t’u bëni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj tyre. Vërtet, Allahu i do të drejtët.”
(Sureja Mümtehine, 60)
“Luftoni në rrugën e Allahut ata që ju luftojnë, por mos e kaloni kufirin. Vërtet, Allahu nuk i do ata që e teprojnë.”
(Sureja Bekare, 190)
“Luftoni kundër tyre derisa të zhduket shtypja dhe feja t’i përkasë vetëm Allahut. Por nëse heqin dorë, atëherë mos e vazhdoni armiqësinë përveç ndaj atyre që bëjnë padrejtësi.”
(Sureja Bekare, 193)
Urdhri për të luftuar për të zhdukur “fitnen” (shtypjen) nuk është vetëm mbrojtje për myslimanët, por edhe mbrojtje e lirisë fetare dhe ndërgjegjes. Kur nuk ka padrejtësi, lufta nuk është e lejueshme.
Profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) ka thënë:
“Mos dëshironi të takoni armikun, por kërkoni prej Allahut paqe e siguri. Por nëse ju takoni, tregoni durim dhe dijeni se Xheneti ndodhet nën hijen e shpatave.”
Këto fjalë tregojnë qartë se Islami e vendos paqen në qendër, jo luftën.
