जिहाद
अरबी शब्दको मूल “च्द/चहद” बाट आएको जिहाद शब्दको अर्थ प्रयास गर्नु, शक्ति लगाउनु वा संघर्ष गर्नु हो। धार्मिक परिभाषामा जिहाद भनेको दुखको सामना गर्दै शत्रुसँग, आफूसँग, शैतानसँग, अनैतिकता र भ्रष्टाचार, पाप, अत्याचार र अन्य सबै किसिमका गलत कामहरूसँग भौतिक र मानसिक रूपमा संघर्ष गर्नु हो। अर्थात् जिहादले आफूसँगको संघर्ष (ठूलो/आध्यात्मिक जिहाद) र शत्रुसँगको लडाइँ (सानो/भौतिक जिहाद) दुवैलाई समेट्छ।
यस परिभाषाबाट बुझ्न सकिन्छ कि जिहाद केवल शत्रुसँगको भौतिक संघर्ष मात्र होइन, शैतानका सबै प्रकारका प्रलोभन र छलबाट जोगिनको लागि आफूसँगको अनवरत आन्तरिक संघर्षलाई पनि समेट्छ। यदि व्यक्तिले यो आन्तरिक युद्ध जित्न सक्दैन भने, युद्धभूमिमा गरेको जिहाद पनि जोखिममा पर्छ। यस्तो अवस्थामा, अल्लाहको लागि लड्नको उद्देश्य शान, प्रतिष्ठा र मुनाफाको लागि लडाइँमा परिणत हुने सम्भावना रहन्छ। त्यस्तो अवस्थामा, जिहादको मूल उद्देश्य “जीवनलाई जोगाउन र न्याय स्थापना गर्न” को सट्टा, जीवन लिने र लूट लिने उपकरणमा परिणत हुन्छ।
युद्धको इतिहास मानव इतिहास जत्तिकै पुरानो हो। यद्यपि इस्लाममा युद्धको अवधारणा अन्य धर्म र विचारधाराबाट उल्लेखनीय रूपमा फरक छ। इस्लाम युद्धलाई दमनको लागि होइन, न्याय स्थापनाको लागि लिन्छ। यो कहिल्यै माल, भू-भाग जित्न, मानिसहरूमा हुकम चलाउन, उनीहरूलाई मार्न, दास बनाउन, सम्पत्ति लूट्न, उपनिवेश बनाउन, वा बदला लिनको लागि जिहाद गर्दैन। जब हजरत अलीलाई तवुकको लडाइँमा नबी (PBUH) ले झण्डा दिँदा भनेका थिए, त्यो इस्लामको युद्धसँगको दृष्टिकोण बुझ्नका लागि महत्त्वपूर्ण छ: “हे अली! तिमी जुदा धर्मीहरूको अधिकारका बारेमा बताऊ। यदि तिमीले तिनीहरूलाई मार्गदर्शन दिन्छौ भने, त्यो तिमीलाई रातो ऊँटको भन्दा बढी मूल्यवान छ।” इस्लाम युद्धलाई आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक प्रभुत्वका साधनको रूपमा नराखी, मानिसलाई शान्तिपूर्ण जीवन यापन गर्नका लागि “अन्तिम विकल्प” को रूपमा देख्छ।
