ጂሃድ

ጂሃድ

“ጂሃድ” ቃል ከዓረብኛ “chd/cehd” ምንጭ የመጣ ሲሆን በቋንቋዊ ትርጉም ላይ በጣም መሞከር፣ ኃይልን መዋል የሚል አሳሳቢ ማለት ነው። በሃይማኖታዊ አግባብ ውስጥ ግን፣ ጂሃድ በችግር ላይ ትዕግሥት በማሳየት፣ ከጠላት፣ ከነፍስ፣ ከሰይጣን፣ እና ከክፉ ሥራዎች እንደ ፍትና እና ዝምድና ጋር የሚደረግ የአእምሮና አካል ብዙ ዓይነት ትግል ማለት ነው። ማለትም ጂሃድ ከነፍስ ጋር የሚደረግ ትግል (ትልቅ/መንፈሳዊ ጂሃድ) እና ከጠላት ጋር የሚደረግ ጦርነት (ትንሽ/አካላዊ ጂሃድ) ሁለቱንም ይዞ የሚመለከት ነው።

እንደ ቃሉ ትርጓሜ የሚገልጽው እንደሆነ፣ ጂሃድ የአንድ ሙስሊም ሰው ከጠላቱ ጋር የሚደረግ ትግልን ብቻ አይመለከትም፤ የአይብሊስ ተንኮልና ማታለል በሁሉም መልኩ ሆነም፣ ሰው ሰው ሆኖ ለመኖር ሲሞከር ከነፍሱ ጋር የሚደረግ የማይታዘዝ ትግል እንዲሁም ይካተታል። ሰውዬው ይህን ትግል ካላሸነፈ በኋላ በሰልፍ ሜዳ የሚደረገው ጂሃድም ከእውነታ ውጭ ይሆናል። እንዲህ በሆነ የትግል ሁኔታ ውስጥ፣ በአላህ ምስክር የሚደረግ መንገድ በሽልማት፣ በክብርና በሀብት ማስተካከል ይሆናል። በዚህ ጊዜ የጂሃድ መሀል ሰውን በሰውነት እንዲኖር ማድረግ የሚሆን አላህ አዋቂ ያጣል፣ እናም የሞት መንገድና የተቀባ በሆነ መንገድ ይቀየራል።

ጦርነት ታሪኩ ከሰውነት ታሪክ ጋር አንድ ነው። ነገር ግን በእስልምና ውስጥ የጦርነት ሐሳብ ከሌሎች ሃይማኖቶች እና ኢዲዮሎጅዎች በጣም ይለያል። እስልምና ጦርነትን ለመከላከል ይጠቀማል፤ እንጂ አይበዘብዝም፣ አይወርስም፣ ሰዎችን አይቆጥርም፣ አያግዝም፣ አይታረስም። ነቢዩ (ሰ) ለአሊ የተባለውን ቃል በቴቡክ ሰልፍ ላይ ሰንቻውን ሲሰጠው እስልምና ለጦርነት የሚሰጠውን አስፈላጊነት ያሳያል። “አሊ ሆይ፣ ከአይሁድ ጋር የምታደርገውን መተዋወቅ እንዲሁም ፍትሕን አትረሳ። በእጅህ አንዱ ወደ ሃይማኖት ካመነ፣ ይህ ከቀይ ግመል የበለጠ ይሆናል።” እስልምና ጦርነትን እንደ “መጨረሻ መንገድ” ይመለከታል፤ የሰው ሕይወትን ለማስተናገድ ብቻ የሚደረግ መሥራት ነው።

ነቢዩ ለአዲይ እንዲህ ብሎታል፤ “አንዲት ሴት ከመካ እስከ ቃዲሲያ በተሳካ መንገድ በእራሷ ብቻ በሳንቆች ተጠብቃ ብላ ማደር ይችላል ብሎ ዓለምን ለዚህ የሚመስል ዓለም ለማፍራት የራሱን ሕይወት አደረገ። በዚህ መንገድ ላይ የሚደረግ ሁሉ ጂሃድ ነው።

ቁርአን ጂሃድን እና ጦርነትን “በአላህ መንገድ መዋል” (فِي سَبِيلِ اللهِ) በማለት ይጠቀማል። ስለዚህ ከአላህ ምስክር ውጭ የሆኑ ትግል አይቀበልም። ሙስሊሞች ከሰላም ጋር የሚኖሩ ካፊሮችን በትክክል እንዲተኩ ትእዛዝ ተሰጠ፤ እናም የኩፍር ሁኔታ በብቻው ምክንያት ጦርነት አይደለም።

“ከእርስዎ ጋር ለሃይማኖት ምክንያት አልተዋጉም፣ ከአገሮቻችሁም አልነቁአችሁም ከሆኑ፣ እነሱን መልካም በመኖር፣ ፍትሕን በማሳየት አላህ አይከለክላችሁም፤ አላህ ፍትሕ የሚያደርጉትን ይወድዳል።” (ሙምተሂና 60)፣ “ከእርስዎ ጋር የሚዋጉትን በአላህ መንገድ ዋጉ። ነገር ግን ከደረገማ ውጭ አትዋጉ። አላህ መጠን የሚያልፉትን አይወድድም።” (ባቀራ 190)፣ “ፍትነት እንዲወገድ እና ሃይማኖትና መታዘዝ ለአላህ ብቻ እንዲሆን እስከሚሆን ድረስ እነሱን ዋጉ። ከዚህ ተነስተው ተቀምጠው ከኩፍር ተስማሙ፣ እንዲህ ይሁን ከባሰው ከተማ በቀር ለሌሎች ጠላት አልቀሩም።” (ባቀራ 193)

ነቢዩ እንዲህ ብሏል፣ “ከጠላቶች ጋር ተጋጥሞ መዋጋትን አትመኙ፤ ነገር ግን አላህን አስታውቁ ደህና እንዲሆኑ ጸሎት አድርጉ። ከእነሱ ጋር ተጋጥማችሁ ከሆነ፣ በትዕግሥት እንድትጋብዙ ያስተውሉ፤ የገነት ቦታ በሰይፍ ጥላ ሥር እንደሚኖረው ያውቁ።”